Potoczne pojęcie jakim jest „ostry brzuch” w weterynarii funkcjonuje od bardzo dawna. Oznacza ono pacjenta o silnych objawach bólowych wywodzących się z jamy brzusznej. Niestety wśród tych chorób mogą być zarówno jednostki związane ze schorzeniami układu kostnego jak i choroby powiązane z każdym z narządów wewnętrznych znajdującym się w jamie brzusznej.

Zespół ten jest jedną z trudniejszych zagadek diagnostycznych w lecznictwie małych zwierząt,  ze względu na dużą ilość możliwych chorób jakie mogą być jego przyczyną, oraz krótki czas na podjęcie decyzji co do postępowania terapeutycznego –  zwłaszcza jeśli objawy kliniczne stanowią o zagrożeniu życia zwierzęcia.

Badanie pacjenta z objawami świadczącymi o ostrym brzuchu powinno być przeprowadzone sprawnie i według określonego schematu.

Ocena pacjenta – wywiad – badanie kliniczne – badania dodatkowe – (lub) laparotomia diagnostyczne – (lub) leczenie zachowawcze / chirurgia.

Odstępstwem od schematu jest wstrząs, który sam w sobie stanowi zagrożenie życia i wymaga w pierwszej kolejności podania leków stabilizujących przynajmniej częściowo podstawowe funkcje życiowe nim przystąpi się do pracy z pacjentem.

• Ocena stanu rzeczywistego.

Pierwszy i bardzo ważny etap badania polegający na sprawdzaniu świadomość, stopnia odwodnienia, funkcjonowanie układu oddechowego i krążenia jak również oceny jego zachowanie w gabinecie. Zwykle po wstępnej ocenie pacjenta jesteśmy już w stanie coś o nim powiedzieć lub nawet podjąć decyzję co do dalszego postępowania.

• Wywiad- z reguły prowadzony równolegle w czasie oceny pacjenta. To bardzo ważna cześć badania i im więcej wiadomości uzyskamy tak naprawdę sprawniej ocenimy możliwą przyczynę choroby.

Zwracamy uwagę na rasę, wiek, płeć zwierzęcia, na to jak długo trwają objawy, jakie jest ich nasilenie, jaki jest pełen wachlarz objawów występujących u pacjenta, czy poddawany był jakim zabiegom lekarski, czy jest pozostawiany sam sobie, czy może być narażony na działanie różnych środków chemicznych itp. Im więcej informacji uzyskamy tym lepiej.

• Badanie kliniczne, to typowe badanie fizykalne polegające na oglądaniu i omacywaniu podstawowych układów, pomiarze temperatury ciała i osłuchania przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego i krążeniowego pacjenta. W przypadku ostrego brzucha bardzo często mamy problem z dokładnym jego omacaniem- dlatego w przypadku dużego protestu należy pamiętać o innych metodach diagnostycznych jakie można zastosować- rtg, usg- dodatkową korzyścią może być przybliżenie się do wstępnego rozpoznania.
• Badania dodatkowe: krew, mocz, ocena płynu z jamy otrzewnej.
• Laparotomia diagnostyczna – jeśli pomimo przeprowadzonej diagnostyki, nie udaje się postawić pełnego rozpoznania lekarze czasami decydują się na jej przeprowadzenie.

Do zabiegu mogą być zakwalifikowane tylko te zwierzęta, które będą wstanie być poddane znieczuleniu ogólnemu i sam zabieg nie obciąży ich zdrowia. Czasami również laparotomia jest początkiem leczenia- jeśli problem ostrego brzucha wiąże się z procesem, który może być tylko w ten sposób rozwiązany, a nie został rozpoznany w czasie podstawowej diagnostyki.

W przypadku wizyty pacjenta wykazującego objawy choroby lekarze po przeprowadzeniu powyższego schematu starają się zakwalifikować pacjenta do jednej z 3 grup klinicznych. Kryterium podziału jest stopień zagrożenia życia.

1. Zwierze w najcięższym stanie klinicznym, wymagające natychmiastowej pomocy – z reguły te zwierzęta w pierwszej kolejności trafiają na stół chirurgiczny. W tej grupie są psy z chorobami:

– skrętu i rozszerzania żołądka

-uszkodzenia jelit- perforacje

-niedrożności związane z ciałem obcym

-skręty śledziony

-zatkania cewki moczowej

-krwotoki do jamy brzusznej

2. Stan pacjenta jest poważny ale mamy ok 12 h na próbę jego ustabilizowania nim przystąpimy do zabiegu. W tym wypadku mamy do czynienia z chorobami:

– ropomacicza

-niedrożności jelit

-niedrożności dróg moczowych

3. zwykle w tej grupie są pacjencji nie podlegający leczeniu chirurgicznemu. U nich stosuje się farmakologię czasem w warunkach szpitalnych. Zwykle zaliczane tu są następujące przypadki:

-zapalenie trzustki

-zapalenie wątroby i pęcherzyka żółciowego

-krwotoczne zapalenie żołądka i jelit

-odmiedniczkowe zapalenie nerek

Ważnym etapem leczenia w każdym z wyżej wymienionych przypadków jest właściwa terapia płynami mająca na celu przeciwdziałanie wstrząsowi, wyrównanie łożyska naczyniowego i równowagi kwasowo-zasadowej. Terapia płynami prowadzona jest z reguły jednocześnie w czasie udzielania pomocy zwierzęciu, ma ona bowiem ogromne znaczenie w przywracaniu fizjologi

poszczególnych układów. Stabilizacja krążeniowo-oddechowa poprawi nam szanse zwierzęcia na sprawniejszy powrót do zdrowia. A leczenie choroby podstawowej jest uzależnione od rozpoznania.

 

lek. wet. A. Wolska