Konie ewoluowały przez miliony lat, początkowo były zwierzętami dzikimi, pasły się na łąkach i często pobierały pożywienie. Ich przewody pokarmowe przystosowały się do trawienia i wykorzystywania pokarmów zawierających duże ilości włókna roślinnego. Niestety wraz z udomowieniem koni zmieniła się ich dieta, sposób zarządzania i wzrost wydajności. Obecnie normą jest, że konie są karmione dietami o wysokim poziomie zbóż o wysokiej zawartości skrobi. Niestety jak już wiadomo, zbyt duże ilości skrobi w diecie zaowocowały wielki początek ery wrzodów i innych zaburzeń żołądkowo-jelitowych.

Anatomia i fizjologia przewodu pokarmowego konia

Konie klasyfikowane są jako zwierzęta nieprzeżuwające roślinożerne lub często mówi się, że są zwierzętami fermentującymi w jelicie tylnym. Są przystosowane do spożywania pokarmów roślinnych. Przewód pokarmowy konia jest układem niesamowicie ważnym, składa się z jamy ustnej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i wysoko rozwiniętego jelita grubego złożonego z kątnicy, dużej okrężnicy, małej okrężnicy i odbytnicy. Jelito grube mieści około 80-90 litrów płynu i zasiedlane jest przez miliardy bakterii i pierwotniaków. Są nazywane mikrobiotą jelitową, jej skład zmienia się w zależności od przyjmowanych pokarmów, zdrowia, kondycji zwierzęcia. Zadaniem mikrobiomu jest rozkładanie włókna roślinnego, w wyniku fermentacji mikrobiologicznej powstają produkty uboczne, które dostarczają koniom źródła mikroelementów i energii. Wydawać by się mogło, że konie posiadają długi przewód pokarmowy o dużej pojemności, co byłoby logiczne przy takich rozmiarach. Niestety, nic bardziej mylnego. Dlatego żelazną zasadą jest karmienie koni w równych odstępach czasu kilka razy dziennie, małymi porcjami. Bo właśnie anatomia i fizjologia konia wymaga takiego sposobu żywienia, o czym świadczy mała pojemność (12-20litrów) żołądka. Niestety mimo ciągłej edukacji jeźdźców i obsługi stajni często się zdarza ignorowanie tych zaleceń. Wówczas posiłek przekracza możliwości trawienne na poziomie żołądka i jelita cienkiego. Co skutkuje szybką fermentacją węglowodanów zbożowych przez mikrobiotę. Takie procesy często są przyczyną nagłych stanów bólowych i problemów trawiennych.

Znaczenie włókna w diecie koni

Odpowiedni plan żywieniowy dla konia powinien dbać przede wszystkim o zawartość włókna i jego rodzaj. Konie pozbawione dostępu do trawiastych pastwisk, lub te, które z innych przyczyn nie mogą z nich korzystać, szczególnie powinny mieć zbilansowaną dawkę żywieniową o wysokiej zawartości włókna. Brak jego zawartości powoduje nie tylko problemy zdrowotne, ale również wpływa negatywnie na psychikę i stan fizyczny. Zwierzę pozbawione dostępu do pasz objętościowych jest zestresowane i głodne. Natomiast pozbawione masy pokarmowej jelita są bardziej narażone na skręcanie, co może prowadzić do kolek. Na poziomie żołądka kwas solny wciąż się produkuje i zaczyna podrażniać śluzówkę, przez co naraża ją na powstanie nadżerek i wrzodów. Wrzody żołądka są bardzo często diagnozowane wśród koni sportowych i wyścigowych. Najczęściej dochodzi do nich w górnej części żołądka, którą buduje nabłonek płaski niezrogowaciały. W wyniki obmywania tkanki kwasem solnym dochodzi do mikrouszkodzeń, które z czasem się rozwijają, powodując wrzody. Jedynym sposobem na ochronę nabłonka przed działaniem kwasu żołądkowego jest ślina, która ma właściwości neutralizujące środowisko kwasowe. Natura jest tak sprytna, że zróżnicowała pasze objętościowe i treściwe pod względem ilości wydzielanej śliny przy spożywaniu posiłku przez konia. Okazuje się, że koń jedzący siano wytwarza, więcej śliny niż jedząc słomę, czy pasze treściwe. Badacze postawili zrobić eksperyment i zmierzyli ilość produkowanej śliny w u koni, które jadły siano i wychodziły na pastwisko i drugiej grupy, która dostawała pasze zbożowe. Wykazano, że konie z pierwszej grupy wytwarzały dwa razy więcej śliny w porównaniu do drugiej grupy. Inny eksperyment dokonano na grupie koni, która otrzymywała siano z tymotki i miała do niego dostęp przez całą dobę, zaobserwowano, że pH żołądka było niższe. W przypadku koni żywionych paszą treściwą i lucerną zwiększa pH płynu żołądkowego, zmniejsza liczbę i nasilenie owrzodzeń.